Avrupa'da Asya tarihine ve kültürüne karşı büyük alaka uyandı. Batıda Doğuyu öğrenme merakının artması Türklüğün keşfedilmesi sonucunu doğurdu. Türkoloji denilen yeni bir ilim dalı ortaya çıktı. Dünyanın ilk Türkoloji Kürsüsü Armenius Vambery'nin başkanlığında 1870'de Macaristan'da kuruldu. Vambery, Macar Bilimler Akademisi'nin maddi yardımını sağlayarak İstanbul'a gelmiş ve burada özel dersler vererek, dört yıl kalmıştır. Türk dilinin etimolojisi alanında 1878 yılında Almanca yazdığı etimolojik sözlük Türk dilinin bu alandaki ilk sözlüğüdür. Bu eser bugünkü bilgilerimiz ışığında ilmi olmaktan ziyade tarihi bir değer taşımaktadır. Bu eser yazıldığı sırada Türk dilinin temel taşları olan Orhun Yazıtları henüz okunmamış, Divanü Lugati'tTürk bulunmamış, Türk dilinin lehçelerinin hem müstakil hem de karşılaştırmalı sözlükleri yayınlanmamıştı. Macaristan, Türkoloji araştırmalarının ve kendine has Turancılık akımının ortaya çıktığı bir ülke oldu. Tanınmış Türkçülerden Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Macaristan'da görev yaptı; Hüseyin Namık Orkun, İdil-Urallı Hamit Zübeyr Koşay, Kırımlı Bekir Sıtkı Çobanzade, İbrahim Kafesoğlu bu ülkede öğrenim gördüler. İsveçli subay Yohann von Strahlenberg esir olarak gönderildiği Sibirya'dan dönüşünde 1730'da yayınladığı eserinde ilk olarak Asya'daki Türk yazıtlarından bahsetmiştir. Danimarkalı Wilhelm Thomsen'in Göktürk yazıtlarını okumasıyla Türk tarihi ve Türkçenin geçmişi bilinenden daha eskiye tarihlendi.
Kafkasya üzerine yapılan çalışmaların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:
Mahmut Aslanbek, Karaçay-Malkar Türklerinin Faciası, 1952;
İsmail Berkok, Tarihte Kafkasya, İstanbul 1958;
Cemal Gökçe, Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Kafkasya Siyaseti, İstanbul 1978;
Alexsandre Benningsen, Stepte Ezan sesleri (Çev. Nezih Uzel), İstanbul
Vambery
Dünyanın ilk Türkoloji Kürsüsü Armenius Vambery'nin başkanlığında 1870'de Macaristan'da kuruldu. Vambery, Macar Bilimler Akademisi'nin maddi yardımını sağlayarak İstanbul'a gelmiş ve burada özel dersler vererek, dört yıl kalmıştır. Türk dilinin etimolojisi alanında 1878 yılında Almanca yazdığı etimolojik sözlük Türk dilinin bu alandaki ilk sözlüğüdür. Bu eser bugünkü bilgilerimiz ışığında ilmi olmaktan ziyade tarihi bir değer taşımaktadır. Bu eser yazıldığı sırada Türk dilinin temel taşları olan Orhun Yazıtları henüz okunmamış, Divanü Lugati'tTürk bulunmamış, Türk dilinin lehçelerinin hem müstakil hem de karşılaştırmalı sözlükleri yayınlanmamıştı. Macaristan, Türkoloji araştırmalarının ve kendine has Turancılık akımının ortaya çıktığı bir ülke oldu. Tanınmış Türkçülerden Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Macaristan'da görev yaptı; Hüseyin Namık Orkun, İdil-Urallı Hamit Zübeyr Koşay, Kırımlı Bekir Sıtkı Çobanzade, İbrahim Kafesoğlu bu ülkede öğrenim gördüler.
Ankara'da ilk müze, Kültür Müdürü Mübarek Galip Bey tarafından 1921 yılında kalenin Akkale olarak isimlendirilen burcunda kurulmuştur. Bu müzenin yanısıra Augustus Mabedi ile Roma Hamamında da eser toplanmıştır. Atatürk'ün telkinleriyle merkezde bir “Eti Müzesi” kurma fikrinden hareket edilerek diğer bölgelerdeki Hitit eserleri de Ankara'ya
Kafkasya üzerine okunacak tavsiye eserler
Kafkasya üzerine yapılan çalışmaların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:
Mahmut Aslanbek, Karaçay-Malkar Türklerinin Faciası, 1952.
İsmail Berkok, Tarihte Kafkasya, İstanbul 1958
Cemal Gökçe, Kafkasya ve Osmanlı lmparatorluğu'nun Kafkasya Siyaseti, İstanbul 1978;
Alexsandre Benningsen, Sitepte Ezan sesleri (Çev. Nezih Uzel), İstanbul
Medeniyet Mabedleri:Halkevleri
Eğitim alan nüfusun haricinde de, Halkevlerinin kurulması ile 1930’lar boyunca, Türk Ocakları’nın mütevazı imkânlarıyla yürütmeye çalıştığı cihadı, artık devlet kendi uhdesine alır. Medeni yaşam tarzı, kurumsal olarak bu sefer sadece genç nesle değil Anadolu’nun dört köşesindeki halka havarice tanıtılmaya başlanır. Ülkü’de çıkan bir yazıya göre
Sayfa 126Kitabı okudu
